Publieke dienstverlening is de lijm van de samenleving

“Als we onze samenleving toekomstgericht willen uitbouwen, moeten we investeren in goed werkende openbare diensten. Enkel zo komen we tot meer sociale gelijkheid en rechtvaardigheid en dus tot een betere samenleving.” Ilse Heylen, voorzitter van ACV Openbare Diensten heeft het over de nieuwste campagne ‘onmisbaar openbaar’. “We willen vooral aantonen dat het belang van de openbare sector niet onderschat kan en mag worden.”

Waarom zijn openbare diensten eigenlijk zo onmisbaar? 

Ilse: “Openbare diensten zijn cruciaal voor de dagelijkse werking van onze samenleving. Ze zorgen dat iedereen voldoende en betaalbare toegang heeft tot essentiële rechten: veiligheid, onderwijs, bescherming, nutsvoorzieningen, mobiliteit… Van als we opstaan tot we gaan slapen komen we in contact met openbare diensten: van onze eerste koffie tot de laatste bus naar huis. Maar er is meer. Openbare diensten garanderen ook economische ontwikkeling. Ze dragen bij tot een grotere sociale gelijkheid omdat ze er voor iedereen zijn. En ze zijn ook nodig om de grote uitdagingen op Europees of wereldniveau aan te pakken zoals de strijd tegen de klimaatverandering. Ons land staat voor enkele grote maatschappelijke uitdagingen: de vergrijzing, de opkomst van artificiële intelligentie en digitalisering, het grote aantal burn-outs, de stijgende armoede,… Daarin heeft de regering een belangrijke verantwoordelijkheid. Dankzij openbare diensten kunnen we die uitdagingen efficiënt aanpakken.

Leg uit.

Ilse: Publieke diensten stellen overheden in staat om sociaaleconomische schokken gecoördineerd op te vangen, denk maar aan de financiële crisis in 2008, de coronapandemie, de watersnood of de huidige energiecrisis. Een samenleving is dus meer dan winst maken. Samen leven is ook zorgen voor elkaar. Zowel in collectieve nood -zoals tijdens de crisissen- of bij individuele problemen. Dat is nu net waar publieke diensten voor staan: een bereikbaar aanbod van een zorgende samenleving voor iedereen. Maar we krijgen de indruk dat de huidige regering de publieke sector vooral als grote besparingspost ziet. We merken vooral veel blinde besparingen op die op het eind van de rit alleen maar meer geld kosten. Een voorbeeldje: personeel bij de Vlaamse Overheid wordt afgebouwd, waarop men uitpakt met de grote besparing dat die ingreep heeft opgeleverd. Maar intussen wordt er wel een veelvoud van die besparing opnieuw uitgegeven aan externe bureaus.

De laatste jaren zien we ook wel een trend van privatisering. Vooral in de zorg en mobiliteit. 

Ilse: De regering heeft inderdaad een grote privatiseringsdrang in die domeinen. Bij veel lokale besturen stellen we een privatisering of outsourcing van zwembaden, huisvuilophaling, kinderopvang en woonzorgcentra vast. Maar ook op regionaal en nationaal niveau doet men steeds vaker een beroep op externe bedrijven om vast overheidspersoneel te vervangen. Onderzoek wereldwijd toont nochtans aan dat privatisering niet leidt tot betere dienstverlening. Integendeel. En de reden is duidelijk. Eventuele winsten worden niet opnieuw in de dienstverlening geïnvesteerd, maar verdeeld onder aandeelhouders. Burgers betalen een pak meer voor minder kwaliteit. De enige zorg van de aanbieder is zoveel mogelijk winst maken. Dat is nefast voor de kwaliteit, maar ook voor het personeel wiens focus volledig verandert van het verlenen van kwaliteitsvolle dienstverlening naar de druk om winst te maken. Ook de toegankelijkheid van de dienstverlening is geen prioriteit bij privébedrijven. Bewijs daarvan zijn de voor velen onbetaalbare prijzen van kinderopvang of ouderenzorg. In heel wat andere landen komt men terug op eerdere privatiseringen en proberen ze de negatieve terug te draaien door diensten als zorg, mobiliteit en energie opnieuw publiek te maken. 

Willen jullie met de campagne dan vooral mensen bewust maken van het nut van de openbare diensten? 

Ilse: Dat ook, maar we willen vooral meegeven dat het hoog tijd wordt dat de publieke sector naar waarde worden geschat. En dat betekent niet alleen dat de regering het belang van sterke openbare diensten inziet, maar ook dat er respect komt voor het personeel. Door het personeelsbestand drastisch af te bouwen en te vervangen door externe bedrijven, geeft de regering de boodschap dat ze geen vertrouwen hebben in het personeel. Daarnaast wordt alles wat fout loopt, in de schoenen van overheidspersoneel geschoven en praat de regering ook met weinig respect over het personeel. Die negatieve houding leidt uiteraard tot minder vertrouwen van burgers in de overheid.  

Jullie starten de campagne nu, vlak voor een belangrijke verkiezing? Is dat toeval? 

Ilse: “Openbare dienstverlening is de lijm in onze samenleving die zorgt voor de vaste grond onder onze voeten. Maar voor de regering lijkt het vooral een besparingspost. ACV Openbare Diensten voert al jaren actie voor meer mensen en middelen binnen de openbare sector. Deze campagne vloeit inderdaad voort uit ons Memorandum dat we hebben opgesteld naar aanleiding van de verkiezingen. Daarmee trekken we nu naar politici om hen duidelijk te maken wat wij belangrijk vinden in een volgende legislatuur. De campagne richten we inderdaad op het grote publiek om het belang van de publieke dienstverlening aan te tonen maar ook omdat we hopen dat mensen op 9 juni een bewuste keuze maken voor een partij die werkelijk wil investeren in sterke openbare diensten en kwaliteitsvolle dienstverlening aan de burger.”